همواره ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود یکی از مشکلات مهم پیش روی شرکت‌های نوپای کشور بوده است، زیرا پیش‌تر، ساز و کار رسمی برای این نوع از ارزش‌گذاری دارایی در کشور وجود نداشت.

شرکت های نوپا عمدتاً برای توسعه کسب‌وکار خود نیاز به سرمایه در گردش دارند و برای حل این معضل دست به دامان بانک‌ها می‌شوند. در کشورهای توسعه یافته معمولا بانک‌ها دارایی‌های نامشهود شرکت‌ها را به عنوان ضمانت قبول می‌کنند و در ازای این دارایی، سرمایه در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهند.

اما در کشور ایران به دلیل آنکه دارایی‌های نامشهود به رسمیت شناخته نشده است، بانک‌ها با شرکت های نوپا مانند سایر مشتریان خود برخورد کرده و طلب وثایق سنگین ملکی و … را می‌کنند که معمولاً شرکت‌های نوپا در تأمین این وثایق با مشکل مواجه می‌شوند و عدم دسترسی به منابع مالی، احتمال شکست کسب‌وکار را بالاتر می برد.

دارایی نامشهود چیست؟

دارایی نامشهود یا Intangible Asset به دارایی هایی گفته می شود که ماهیت فیزیکی نداشته باشد. این دارایی ها بلندمدت در نظر گرفته می شوند و معمولا ارزش آنها در طول زمان افزایش می یابد. یک دارایی نامشهود حتی اگر شکل فیزیکی نداشته باشد می تواند برای مالک بسیار ارزشمند و برای موفقیت بلندمدت آنها حیاتی باشد.

• این دارایی ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

• نامحدود: این نوع دارایی نامشهود تا زمان فعالیت خود، نزد دارنده می ماند مانند نام تجاری.
• قطعی: این نوع دارایی نامشهود محدود به زمان مشخصی است. برای مثال قرارداد قانونی برای فعالیت یک شرکت بدون تمدید قرارداد، یک دارایی نامشهود قطعی محسوب می شود.

انواع دارایی های نامشهود:

سامانه ارزش گذاری دارایی های نامشهود( سادان)

این سامانه در واقع پل ارتباطی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان مرجع قانونی اعطای مجوز ارزشگذاری دارایی های نامشهود و ذینفعان این حوزه می باشد.

 بستر قانونی راه اندازی سامانه، اجرای ماده 6 آیین نامه ارزش گذاری دارایی های نامشهود در طرح های سرمایه گذاری و اصلاحیه آن است که در سال 96 و 98 به تصویب هیات وزیران رسیده است.

هدف اصلی این سامانه، ساماندهی، تسهیل و شفاف سازی فرآیند اخذ مجوز ارزشگذاری دارایی های نامشهود است. در حال حاضر تمام ضوابط و دستورالعمل ها و همینطور فراخوان ها درخصوص ارزش گذاری دارایی های نامشهود از طریق سامانه سادان اطلاع رسانی شده و در دسترس عموم قرار می گیرد. همچنین همه تعاملات لازم با ذینفعان این حوزه از طریق سامانه صورت می پذیرد.

ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود: راه‌حل تأمین مالی کسب‌وکارهای نوین

یکی از چالش‌های بنیادین پیش روی کسب‌وکارهای نوپا (استارت‌آپ‌ها) و شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران، عدم وجود متولی و سازوکار رسمی منسجم برای ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود (Intangible Assets) آن‌ها بوده است. این دارایی‌ها، نظیر برند تجاری، فناوری، نرم‌افزارها و مالکیت فکری، علی‌رغم ماهیت غیرفیزیکی، اغلب حیاتی‌ترین و ارزشمندترین دارایی یک شرکت محسوب می‌شوند.

 نقش متمایز تدبیر ملت در اکوسیستم ارزش‌گذاری

شرکت تدبیر ملت، با درک عمیق از اهمیت دارایی‌های نامشهود در اقتصاد دانش‌بنیان، و با بهره‌گیری از مجوزهای رسمی و صلاحیت‌های تخصصی در این حوزه، به صورت مستقیم در راستای رفع این نقیصه ساختاری گام برمی‌دارد.

تأکید بر صلاحیت‌های ویژه:

• چارچوب قانونی: فعالیت‌های ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود شرکت تدبیر ملت کاملاً منطبق با آیین‌نامه ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود در طرح‌های سرمایه‌گذاری (مصوب هیئت محترم وزیران) و اصلاحیه‌های آن (ماده ۶ مصوبه شماره ۲۰۷۰۰/ت ۵۳۴۶۱هـ) صورت می‌گیرد.
• اتصال به سامانه‌های مرجع: شرکت از طریق سامانه ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود (سادان) که زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان مرجع قانونی فعالیت می‌کند، فرآیندهای خود را شفاف‌سازی، تسهیل و ساماندهی می‌نماید.
• تخصص چندرشته‌ای: تدبیر ملت از طریق بهره‌گیری از کارشناسان و متخصصین خود، قادر به به‌کارگیری روش‌های سه‌گانه ارزش‌گذاری (رویکرد بازار، رویکرد درآمد و رویکرد هزینه) برای ارائه دقیق‌ترین گزارش‌ها متناسب با نوع دارایی نامشهود (نامحدود یا قطعی) است.

تدبیر ملت به عنوان یک شرکت دارای مجوز و صلاحیت تخصصی، به متقاضیان (اشخاص حقیقی و حقوقی) امکان می‌دهد تا پس از ثبت درخواست خود در سامانه سادان، با انتخاب این شرکت، فرآیند ارزش‌گذاری علمی و مستند دارایی‌های نامشهود خود را آغاز کنند. این امر، نهایتاً به تبدیل دارایی‌های فکری و نامشهود به وثیقه‌ای معتبر جهت استفاده از تسهیلات بانکی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری منجر می‌شود.

با اتکا به این تخصص و ساختار قانونی، شرکت تدبیر ملت در پی ایجاد پل ارتباطی مطمئن و فنی میان نوآوران و شبکه مالی کشور است تا رشد و پایداری کسب‌وکارهای دانش‌بنیان تضمین گردد.

رشته‌های تخصصی و حوزه‌های ارزش‌گذاری

شرکت تدبیر ملت، با توجه به صلاحیت‌های اخذ شده از مراجع ذی‌صلاح و بهره‌مندی از شبکه گسترده کارشناسان رسمی، طیف وسیعی از دارایی‌های نامشهود را تحت پوشش ارزش‌گذاری قرار می‌دهد. این رشته‌های تخصصی، دامنه جامع‌تری از خدمات را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد:

• مالکیت فکری (Intellectual Property - IP):
  • اختراعات و پتنت‌ها.
  • علائم تجاری (برندها) و نام‌های تجاری.
  • کپی‌رایت و طرح‌های صنعتی.
  • اسرار تجاری و دانش فنی (Know-How).
• دارایی‌های مبتنی بر قرارداد و ارتباطات (Contractual & Relational Assets):
  • قراردادهای حق امتیاز (امتیاز انحصاری).
  • قراردادهای بلندمدت تأمین یا فروش.
  • پایگاه‌های داده و روابط مشتریان (Customer Relations).
• دارایی‌های تکنولوژی و نرم‌افزار (Technology & Software Assets):
  • نرم‌افزارها و سامانه‌های اطلاعاتی توسعه‌یافته.
  • پایگاه داده‌های تخصصی.
• ارزیابی اقتصادی پروژه‌ها و شرکت‌ها:
  • ارزیابی اقتصادی، فنی و مالی طرح‌های سرمایه‌گذاری (Business Valuation).

فرآیند رسمی و نظام‌مند ارجاع کار و عقد قرارداد

جهت تضمین شفافیت و رعایت کامل ضوابط، فرآیند ارجاع کار و ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود در شرکت تدبیر ملت بر اساس مراحل رسمی و مصوب سامانه سادان و کارگروه راهبری و نظارت بر ارزش‌گذاری صورت می‌گیرد:

1. ثبت درخواست و انتخاب شرکت

• ثبت‌نام متقاضی: متقاضی (شخص حقیقی یا حقوقی) می‌بایست در سامانه سادان ثبت‌نام نموده و فرم‌های مصوب کارگروه را تکمیل نماید.
• ثبت درخواست تخصصی: درخواست ارزش‌گذاری با ذکر جزئیات دارایی نامشهود و هدف از ارزش‌گذاری، در سامانه ثبت می‌گردد.
• انتخاب تدبیر ملت: متقاضی، شرکت تدبیر ملت را به عنوان شرکت/مؤسسه ارزش‌گذار، متناسب با رشته تخصصی مورد نیاز دارایی نامشهود خود، از میان شرکت‌های دارای صلاحیت انتخاب می‌نماید.

2. عقد قرارداد و اجرای ارزش‌گذاری

• تشکیل گروه ارزش‌گذاری: شرکت تدبیر ملت، گروه کارشناسی متناسب با نوع دارایی و رشته تخصصی را به متقاضی معرفی می‌نماید.
• انعقاد قرارداد رسمی: قرارداد میان شرکت ارزش‌گذار و متقاضی، مطابق با قوانین و مقررات جاری تنظیم و منعقد می‌گردد.

3. تعهدات قراردادی و گزارش‌دهی

قرارداد منعقده حاوی موارد زیر بوده و تضمین‌کننده حقوق طرفین است:

• مشخصات کامل طرفین و موضوع دقیق قرارداد (دارایی مورد ارزش‌گذاری).
• اهداف شفاف از انجام فرآیند ارزش‌گذاری.
• شرح خدمات دقیق ارزش‌گذار و نحوه ارائه خدمات.
• مسئولیت‌ها و تعهدات شرکت ارزش‌گذار در قبال خدمات ارائه شده.
• حق‌الزحمه و زمان‌بندی پرداخت: تعیین مبلغ حق‌الزحمه و شرایط پرداخت.
• محرمانگی اطلاعات: تضمین حفظ محرمانگی کامل تمامی اطلاعات ارائه‌شده توسط متقاضی و عدم افشای آن بدون مجوز.
• بارگذاری در سامانه: تعهد به بارگذاری یک نسخه از قرارداد و خلاصه نتایج نهایی ارزش‌گذاری در سامانه سادان مطابق با فرمت‌های مصوب.